Ron Boumans, JGZ ZHW

JGZ ZHW ontstond een aantal jaren geleden vanuit een fusie van meerdere organisaties. “Als je te maken hebt met verschillende culturen en disciplines dan is het lastig om een eenheid te krijgen en daarmee de JGZ kwaliteit te borgen”, vertelt Ron Boumans – eindverantwoordelijk bestuurder van de JGZ Zuid-Holland West. Toen hij in 2014 begon zag hij een organisatie die geleden had onder de fusie en gericht was op controle, waar weinig verbinding was en een redelijk hoge mate van onveiligheid. In 5 jaar tijd wisten ze dit om te draaien naar een organisatie die in 2019 door de medewerkers als beste werkgever in de sector werd verkozen. Wil je weten hoe ze dit voor elkaar hebben gekregen? Door samen te sturen.

Samen sturen

Samen sturen wil zeggen dat de professional de ruimte krijgt en dat de leiding en de staf faciliteert. En dat heeft niet alleen effect op de professional, maar ook op de organisatiestructuur, op de leidinggevenden en op de hele mind-set binnen de organisatie. Maar hoe neem je mensen die door de jaren heen wars zijn geworden van top-down sturing mee in een proces van zelforganisatie zonder daarop te sturen? Ron wees alle conventionele adviezen af: geen projectplan, geen go en no-go momenten en geen stuurgroepen. Hij geloofde (en gelooft) met hart en ziel in de intrinsieke motivatie van mensen om zichzelf te willen ontplooien en hun eigen werk te willen vormgeven en deed daarom een oproep op intranet met de vraag wie samen met hem de verandering naar zelforganisatie wilde maken. Zo ontstonden een 10-tal teams van enthousiaste ambassadeurs voor zelforganisatie en een spiegelgroep die de zelforganisatie van A t/m Z is gaan vormgeven.

Coaches met dezelfde bloedgroep

Bij de teams bleek een behoefte te zijn ontstaan voor coaches, dus selecteerde de spiegelgroep de best passende coaches voor de verschillende fases. Voor de analysefase werden verandercoaches aangetrokken, die door middel van uitgebreide teamscans – o.a. op het gebied van psychologische veiligheid en samenwerking – voor elk team een ontwikkeltraject opstelden. Hun werk werd vervolgens doorgegeven aan de teamcoaches van Triple Balance, die waren aangetrokken om de verandering in de verschillende teams vorm te geven. Door maatwerk te leveren in elk separaat team en oog te hebben voor mens enkwaliteit, maar ook voor alle hobbels, drempels en belemmeringen brachten zij ieder team in zijn eigen teamontwikkelingsfase vooruit. “De teamcoaches van Triple Balance binnen de JGZ zijn allemaal waardegedreven mensen die uitgaan van het vertrouwen in een ander en respect als uitgangspunt hebben. Ze luisteren, spiegelen en stellen voorop: ‘Hoe kan ik jou ergens bij helpen?’ Dàt, gecombineerd met coachende sturende eigenschappen, is precies wat we nodig hadden om van een autocratische leiderschapsstijl naar een waardegedreven organisatie te transformeren. We zochten coaches met dezelfde bloedgroep en die hebben we gevonden”, zegt Ron.

Teamcoaching op maat

Vormgeven aan verandering in teams is maatwerk: ieder team zit op een verschillend level en daarnaast is geen enkel team statisch. Denk maar eens aan het aantrekken of vertrekken van een teamlid, dat geeft een hele andere teamdynamiek. Henk Minnen, ruim twee jaar geleden bij JGZ ZHW als teamcoach van Triple Balance gestart, heeft inmiddels veel teams van JGZ succesvol begeleid naar verandering – waaronder het MT. “Teamontwikkeling is een driemanschap: coach, team en manager die continu met elkaar in verbinding staan en invloed op elkaar uitoefenen”, zegt Henk. “Hoe kun je verwachten van een team dat het als één team functioneert als het wordt aangestuurd door een (management)team dat dat niet is? Samen sturen betekent ook een andere rol voor de manager. Een andere opstelling: meer loslaten of juist meer sturen wanneer dat gevraagd wordt en veel meer faciliterend optreden. Het is een continu schakelen in deze driehoek van team – coach – manager.”

Henk Minnen, Triple Balance

“Het niveau van zelfregulering – de dagelijkse operationele dingen zelf organiseren – is binnen JGZ ZHW hartstikke hoog. Daar zijn mooie stappen gemaakt. Het proces van zelforganisatie is iets heel moois en kan veel voldoening en werkplezier geven, vooral als er ruimte is om te leren omgaan met alle facetten. Het is namelijk een continu en oneindig proces: er is altijd iets waar je mee om mag leren gaan of in kan groeien. Het is daarom belangrijk om zelforganisatie te zien als levenshouding in plaats van een resultaat”, vertelt Henk. “Door de intrinsieke motivatie aan te spreken van de werknemers – zoals Ron dat heeft gedaan bij JGZ – bereik je dan ook het meest.”

Niet zorgspecifiek, ook voor jouw organisatie

De maatschappij en de omgeving is in verandering: kijk bijvoorbeeld naar de ‘blending care’ waarbij de patiënt meedenkt met de arts over de diagnose voor een behandeling. Maar ook naar de nieuwe medewerkers die binnenkomen en zich niet meer het veld in laten sturen met een opdracht, maar zelf willen nadenken – “Het gaat steeds meer naar samen”, vertelt Ron. “Zelforganisatie – of liever samen sturen – kun je in elke organisatie laten floreren. Het principe van onafhankelijkheid van mensen en zelfontplooiing is iets wat in ieder mens zit – in alle 17 Mio. Nederlanders. We willen het liefst eigen baas zijn en ons eigen werk vormgeven, dat is niet zorgspecifiek. Wanneer je daarin gelooft, dan heb je een belangrijke succesfactor in handen.”

“Daarnaast is het belangrijk dat je een partij zoekt die aansluiting vindt bij jouw specifieke uitdagingen, doelgroep en flexibel kan schakelen. De teamcoaches van Triple Balance zijn niet zwart-wit, en ook niet grijs. Ze bekijken zaken vanuit verschillende perspectieven en laten niet meteen 1 oplossing ergens op los. Ze hebben een brede blik en bepalen van daaruit hun visie en aanpak. Je moet wel een beetje moed hebben en de controle los durven laten om deze paden te bewandelen: lef hebben in je aanpak. En dat hebben zij!”